Makale İçerikleri
Turizmin Kredi Borcunda Genel Artış
2025 yılının Ocak-Nisan döneminde Türkiye turizm sektöründe kullanılan nakdi banka kredileri geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 104 artarak 2,66 milyar dolarlık bir yükseliş kaydetmiştir. 2024’ün aynı döneminde nakdi kredilerdeki artış 1,30 milyar dolar civarındayken, bu yılki artışın iki katından fazla olması sektörün finansman ihtiyacının ne denli hızlandığını ortaya koymaktadır. Turizm sektörüne yönelik nakdi kredilerdeki bu önemli artış, genel ekonomik koşullar, döviz kuru hareketleri, enflasyonist baskılar ve sektörün genişleyen yatırım ihtiyaçları gibi birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle açıklanmaktadır. Yükselen maliyetler ve konaklama tesislerinin modernizasyon talepleri, turizm işletmelerini daha yüksek tutarda finansman kullanmaya yönlendirmiştir.
Söz konusu dönemde turizm sektörünün nakdi kredi borcunun 2,66 milyar dolara ulaşması, bankalar açısından turizm işletmelerine ayrılan portföyün giderek büyüdüğünü işaret etmektedir. Bu büyümenin arkasında, otelcilik yatırım projelerinin hız kazanması, bölgesel iç turizm hareketliliğinin artması ve uzun vadeli finansman ihtiyacının yükselmesi gibi unsurlar yer almaktadır. Ayrıca, yüksek enflasyon döneminin maliyetleri yukarı çekmesi, işletmeleri kısa vadeli nakit ihtiyacını karşılamak üzere kredi kullanmaya teşvik etmiştir. Bu durum, sektörün borçluluk oranını artırırken, finansman yapılarını da çeşitlendirme gereksinimini gündeme getirmiştir.
Otellerde Yaşanan Nakit Kredi Patlaması
Turizm sektöründe nakdi kredilerin içinde en büyük payı otel işletmeleri almıştır. Ocak-Nisan 2025 döneminde otel sektöründeki nakdi banka kredileri yüzde 125 artarak 2,18 milyar dolara ulaşmıştır. Geçen yılın aynı döneminde otellerin kullandığı nakdi kredi artışı yaklaşık 970 milyon dolar iken, bu yılki artışın 1,21 milyar dolara ulaşması, otelcilik sektörünün yatırım ve işletme sermayesi ihtiyaçlarında yaşadığı ivmeyi göstermektedir. Otellerin bu denli yüksek oranda kredi kullanmasının başlıca sebepleri arasında; yeni otel projelerinin finansmanı, mevcut tesislerin yenilenmesi ve modernizasyonu, personel maliyetleri, enerji ve gıda fiyatlarında gözlenen artış, mevsimsel dalgalanmalara rağmen yüksek hizmet standardının korunması bulunmaktadır. Son yıllarda hem iç hem de dış pazarlarda rekabetin yoğunlaşması, otelleri yenilikçi teknolojilere ve hizmet kalitesini artıracak yatırımlara yöneltirken, bu yatırımların finansmanında bankacılık sistemine başvurmalarına neden olmaktadır.
Birçok büyük otel zinciri, özellikle yaz sezonu yatırımlarını öne çekerek açılış tarihlerini erkene almış, pandemi sonrası talep patlamasını karşılayabilmek için oda sayısını genişletme veya yeni otel açma projelerine hız vermiştir. Ayrıca, lüks segmentte veri analitiği ve dijital pazarlama çözümlerine yatırım yapma ihtiyacı, sermaye ihtiyacını yukarı taşımıştır. Nakit kredi kullanımındaki bu hızlı artış, otellerin mevcut borçluluk düzeyini yükseltirken geleceğe dönük işletme maliyetlerini finanse etme açısından da önemli bir gösterge haline gelmiştir.
Gayri Nakit Kredilerdeki Durum
Turizm sektöründe gayri nakdi kredi kalemi, teminat mektupları, akreditifler ve garantiler gibi nakit dışı finansman araçlarını kapsar. 2025 yılı Ocak-Nisan döneminde gayri nakdi krediler yüzde 32 artışla 430 milyon dolara yükselmiştir. 2024’ün aynı dönemindeki gayri nakdi kredi tutarı 325 milyon dolar civarında gerçekleşirken, bu yılki artış 105 milyon doları bulmuştur. Gayri nakdi kredi kullanımındaki bu artış, turizm işletmelerinin ihracat garantileri, ithalat işlemleri, tedarik güvenliği sağlama ve proje bazlı finansman yapıları ihtiyaçları doğrultusunda bankalara başvurduğunu göstermektedir. Özellikle büyük ölçekli konaklama projelerinin ihale süreçleri ve tedarik zinciri gereksinimleri, işletmeleri gayri nakdi garanti mekanizmalarını yaygınlaştırmaya itmiştir.
Ayrıca, döviz cinsi tedarik sözleşmeleri ve yurtdışından sağlanan ekipman alımlarında akreditif kullanımının yaygın hale gelmesi, otellerin ve tur operatörlerinin nakit akışını koruyarak tedarik güvencelerini artırmalarını sağlamıştır. Bu dönemde gayri nakdi kredilerdeki yüzde 32’lik artış, turizm sektörünün finansal ihtiyaç yapısının çeşitlendiğini ve işletmelerin riski paylaşan finansman modellerine yöneldiğini teyit etmektedir. Diğer yandan, gayri nakdi kredilerin belirli bir kısmının sezon dışı dönemde kullanılmak üzere rezerv artırıcı kredi araçlarına dönüştürülmesi, likidite yönetiminde esneklik yaratmıştır.
Otellerin Kullandığı Kredilerin Payı ve Takipteki Kredi Oranları
Toplam turizm kredilerinin yüzde 81,5’inin oteller tarafından kullanılması, konaklama sektörünün finansman ihtiyacındaki öncelikli payı vurgulamaktadır. Bu oran, otellerin nakit akışlarındaki mevsimsellik, yüksek sabit giderler ve yenileme yatırımlarına bağlı olarak diğer turizm işletmelerine kıyasla daha yoğun kredi talebinde bulunduğunu göstermektedir.
Mart 2025 itibarıyla otellerde takipteki kredi oranı yüzde 0,86 olarak kaydedilmiştir. Türkiye geneli için NPL (takipteki kredi) oranları dikkate alındığında, yüzde 0,86’lık oran, özellikle yüksek enflasyon ve belirsizlik ortamına rağmen otellerin geri ödeme performansının kabul edilebilir seviyede olduğunu işaret etmektedir. Ancak, artan borçluluk oranları ve maliyet baskısının birleşmesi, bazı işletmelerde geri ödeme zorluklarının ortaya çıkma riskini yükseltmektedir. İlerleyen aylarda enflasyon görünümü, döviz kuru oynaklıkları ve turizm gelirlerindeki mevsimsel dalgalanmalar, takipteki kredi oranını yukarı çekebilecek unsurlar olarak öne çıkmaktadır.
Takipteki kredi oranındaki bu seviye, BDDK’nın finansal sektördeki denetim politikaları ve bankaların risk iştahı doğrultusunda değerlendirilmektedir. Bankalar, otel kredileri için genellikle teminat olarak gayrimenkul ipotekleri, garanti mektupları ve sigorta poliçeleri talep ederken; takipteki kredi oranı yükselen işletmelerde ek teminat talebine ve yeniden yapılandırma süreçlerine hız vermektedir. Dolayısıyla, otellerin takipteki kredi oranındaki gündem, sektördeki finansal sağlığın genel bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.
Finansal Baskıların Sektöre Etkileri
Ocak-Nisan 2025 dönemindeki kredi artışının turizm sektörü üzerinde çok yönlü etkileri gözlemlenmektedir. İlk olarak, işletmelerin finansman maliyetlerindeki artış; yüksek faiz oranları, işletme sermayesi ihtiyacındaki büyüme ve kur riskinin fiyatlanması nedeniyle net marjları daraltmaktadır. Bu durum, özellikle küçük ve orta ölçekli turizm işletmelerinde nakit sıkışıklığına yol açabilir. Ayrıca, pandemi sonrası toparlanma sürecinde artan rekabet koşulları, fiyat indirimleri yapılmasını zorunlu kılarak işletmelerin gelir düzeylerini baskı altına almaktadır. Bunun yanında, girdi maliyetleri arasındaki en öne çıkan kalemler enerji, personel ve temizlik hizmetleridir. Enerji maliyetlerindeki aralıksız artış, otellerin elektrik, doğalgaz ve su giderlerini yükseltirken, personel tasarrufu yapmak yerine kaliteli hizmet sunma zorunluluğu, istihdam maliyetlerini yukarı çekmiştir.
Turizm işletmelerinin finansal tablolarına bakıldığında, artan maliyetler ve kredi faiz ödemeleri, kâr marjlarında düşüşe neden olurken; bu durum, yeniden yatırım yapma kabiliyetini azaltmakta, bakım-onarım harcamalarının ertelenmesine yol açmaktadır. Uzun vadeli finansman yapısına geçebilen büyük zincir oteller, düşük faizli kredilerle borç çevrimini sağlarken; küçük işletmelerde kısa vadeli yüksek maliyetli kredilere yönelim artmıştır. Bu farklılaşma, hem sektördeki rekabet dinamiklerini değiştirmiş hem de bazı bölgelerdeki otel kapanmalarını gündeme getirmiştir.
Diğer yandan, kredi borçluluğundaki artış, turizm sektörünün finansal sürdürülebilirliğini ve dayanıklılığını test etmektedir. Yüksek enflasyon ve ekonomik belirsizliklerin gölgesinde, işletmelerin finansal risk yönetimi ve nakit akışı projeksiyonlarını güncel tutmaları hayati önem kazanmıştır. Bankalar tarafından sağlanan kredilerin yeniden yapılandırma süreçleri ve ödeme planı esneklikleri, bazı işletmelerin finansal yükünü hafifletirken; temerrüt riski taşıyan krediler için ilave teminat talepleri gündeme gelmiştir.
Bölgesel Farklılıklar ve Yatırım Trendleri
2025’in ilk dört aylık dönemindeki kredi kullanımı dağılımında bölgesel farklılıklar öne çıkmaktadır. Ege ve Akdeniz bölgelerinde yer alan iller, turizm faaliyetlerinin yoğunluğu ve sezon başlangıcına yakın döneme tekabül etmesi nedeniyle kredi kullanımında en yüksek payı almıştır. Özellikle Antalya, Muğla, İzmir ve Aydın’da otellerin kredi başvuruları, tesis yenileme ve genişletme projeleriyle paralel olarak artmıştır. İstanbul’da ise iş turizmi ve MICE segmentinin canlı kalması, kongre ve fuar sektörü destekli otel yatırımlarını artırmış ve kredilere yönelim sağlanmıştır.
Bölgesel bazda yatırımların hedefleri arasında; kıyı bölgelerinde butik otel konseptinin yaygınlaştırılması, tarihî ve kültürel mirasın turizme entegrasyonu için konaklama altyapısının iyileştirilmesi, eko-turizm rotalarında kamp ve glamping tesislerinin kurulması gibi modeller yer almıştır. Bu yatırımlarda kamusal altyapı desteği almak için başvuran işletmeler, düşük faizli teşvik kredilerinden faydalanırken, özel teşvik bölgelerindeki yatırımcılar ek vergi indirimleri ve KDV istisnaları elde etmiştir. Ülke genelinde turizme yönelik kredilerin yüzde 70’i bu üç büyük bölgeye yönelmiş, geri kalan pay ise Karadeniz, İç Anadolu ve Doğu Anadolu’daki yeni destinasyon projelerine ayrılmıştır.
Sektörel Riskler ve Gelecek Beklentileri
Artan kredi borçluluğu, sektörün geleceğine dair hem riskleri hem de fırsatları beraberinde getirmektedir. Risk cephesinde, yüksek enflasyonun yılın ikinci yarısında da çift haneli seviyelerde devam etmesi, işletmelerin maliyet baskısını sürdürmesine neden olabilir. Aynı şekilde, döviz kurlarındaki ani dalgalanmalar, ithal edilen malzemelerin maliyetini yukarı çekecek ve kredi geri ödeme planlarını zora sokabilecektir. Ayrıca, enerji maliyetlerinde ortaya çıkabilecek ek vergilendirme adımları ve küresel ham madde fiyatlarının yükselişi, otelleri ek finansman arayışına mecbur bırakabilir.
Sektör içi rekabetin artması, fiyat indirimleri ve promosyon stratejileriyle gelirlerin baskılanmasına yol açarken, maliyet artışlarının kontrol altına alınmasını zorlaştırmaktadır. Dijital pazarlama giderleri ve müşteri deneyimini iyileştirmek için yapılması gereken yatırımlar, ek kredi ihtiyacını doğururken; teknolojik altyapı yatırımlarındaki gecikmeler, müşteri memnuniyetinin azalmasına neden olabilir. Ayrıca, küresel ekonomik belirsizlikler ve turizm talebindeki kısa vadeli düşüşlerin baskısı, finansal tablolar üzerinde ek stres oluşturabilir.
Öte yandan, sektörün krediye erişiminin artması, yatırımların devam etmesine ve yeni destinasyonların geliştirilmesine imkân tanırken, finansal risk yönetimi süreçlerinin daha da önem kazanmasını gerektirmektedir. Yenilenebilir enerji kullanımını artırmaya yönelik yatırımlar, enerji maliyetlerini düşürme potansiyeli sunarken; yeşil turizm konseptine uygun otel projelerine devlet destekli kredi teşviklerinin sağlanması, hem maliyetleri azaltacak hem de çevresel sürdürülebilirliği güçlendirecektir. Ayrıca, dijital dönüşüm projelerinin desteklenmesi, verimliliği artırarak işletmelerin kar marjlarını iyileştirebilecektir.
Uyumlu Politikalar ve Finansman Modelleri
Turizm sektörünün finansal sürdürülebilirliğini koruyabilmesi ve kredi borçluluğunu yönetebilmesi için hem işletmeler hem de kamu otoriteleri düzeyinde uyumlu politikalar geliştirilmelidir. Kamu bankaları aracılığıyla sağlanan düşük faizli kredi paketleri, özellikle küçük ve orta ölçekli turizm işletmelerine (KOBİ’lere) güvenli finansman imkânı sunarken, kredi geri ödeme vadelerinin uzun dönemli olarak düzenlenmesi işletmelerin nakit akışını rahatlatacaktır. Ayrıca, kredi mekanizmaları içinde esnek ödeme planları ve kademeli faiz indirimi modelleri gibi araçlar, sezon dalgalanmalarını gözeten kredi çözümleri sunarak işletmelerin faiz yükünü yıl boyunca dengeleyebilir.
Özel finans kurumlarının devreye girdiği turizm finansman modelleri de çeşitlenmektedir. Peer-to-peer (P2P) kredi platformları ve faktoring hizmetleri, kısa vadeli işletme sermayesi ihtiyaçlarını karşılayabilirken; gayri nakdi finansman araçlarının yaygınlaştırılması, ihracat garantileri ve proje bazlı uzun vadeli kredi çözümleri, turizm yatırımlarının sürdürülebilirliğini destekleyecektir. Küçük işletmeler için tasarlanmış “mikro kredi” programları, dijital altyapı yatırımları ve pazarlama giderlerinin finanse edilmesine odaklanırken; büyük ölçekli projelerde banka konsorsiyumları aracılığıyla kaynak birleştirme modelleri işletmelerin finansman maliyetlerini düşürecektir.
Kredi Kullanımındaki Beklentiler ve 2025’in Geri Kalanı
2025 yılı için turizm sektöründe kredi kullanımının yükseliş trendini koruması beklenmektedir. Haziran-Eylül döneminde yabancı turist hareketliliğinin artması, otel doluluk oranlarının yükselmesi ve hizmet segmentlerindeki ek talep, işletmelerin gelirlerini artırabilir; buna rağmen, merkezi rezervasyon sistemlerinden alınan komisyon oranları ve dağıtım kanal maliyetleri, kâr payını sınırlayabilir. İşletmelerin, kredi geri ödeme planlarını gelir tahminlerine endeksleyerek risklerini minimize etmeleri, finansal yönetimde kritik önem taşıyacaktır.
2025’in son çeyreğinde, turizm alanında vergi indirimleri ve teşviklerin sürekliliği, sektörün finansman maliyetlerini kısmen azaltabilir. Özelikle “Vergi Barışı” uygulamalarının uzatılması ve KDV istisnaları, işletmelerin finansal yükünü hafifleterek kredi geri ödemelerinde rahatlama sağlayabilir. Buna ek olarak, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın hazırladığı “Turizmi Destekleme Paketi” kapsamında yeni kredi garanti fonları oluşturulması, özellikle bankalar nezdinde kredi isteklilerinin teminat sorununu çözebilir.
Turizmin Finansal Sürdürülebilirliği İçin Öneriler
- Finansal Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri: Turizm işletmelerinin finansal okuryazarlık düzeyini yükseltmek amacıyla kamu-özel iş birliklerinin desteklediği eğitim programları düzenlenmelidir. Böylece, işletmeler kredi başvurusu ve geri ödeme süreçlerini daha etkin yönetebilir.
- Mikro ve KOBİ Kredileri İçin Özel Paketler: Küçük ölçekli turizm işletmelerinin krediye erişimini kolaylaştıracak düşük faizli ve uzun vadeli kredi paketleri oluşturulmalıdır. Bu paketlerin rep ödemeli modelleri ve sezon verilerine göre ayarlanmış vadeleri, işletmelerin nakit akışı yönetimini kolaylaştıracaktır.
- Yeşil ve Dijital Dönüşüm Kredileri: Yenilenebilir enerji kullanımı, su verimliliği projeleri, dijital pazarlama ve CRM sistemleri gibi yeşil ve dijitalleşmeye yönelik yatırımları destekleyecek özel kredi hatları açılmalıdır. Bu sayede hem işletme maliyetleri düşecek hem de rakip destinasyonlara kıyasla rekabet avantajı elde edilecektir.
- Bölgesel Teşvik Programları: Ege, Akdeniz, Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerinde turizm altyapısını geliştirmeye yönelik bölgesel teşvik programları devreye alınmalıdır. Teşvik kapsamında kredi faiz indirimleri, vergi muafiyetleri ve yatırım destekleri sağlanarak bölgesel turizm çeşitliliği teşvik edilebilir.
- Kur Riski Yönetimi Araçları: Döviz kuru dalgalanmalarına karşı işletmeleri koruyacak türev ürünleri ve riskten korunma (hedging) araçlarını tanıtan danışmanlık hizmetleri yaygınlaştırılmalıdır. Bu araçlar, döviz cinsinden borçlanma yapan işletmelerin kur riskini en aza indirerek finansal öngörülebilirlik sağlar.
Sonuç: Kredi Borcundaki Artışın Genel Değerlendirmesi
2025 yılının Ocak-Nisan döneminde turizm sektöründe nakdi banka kredilerindeki yüzde 104’lük artış, 2024’ün aynı dönemine göre iki katından fazla bir büyüme anlamına gelmektedir. Otellerin nakdi kredilerde yaşadığı %125’lik yükseliş, konaklama sektörünün finansman ihtiyacındaki lider konumunu teyit ederken; gayri nakdi kredilerdeki %32 artış, işletmelerin kendine özgü finansman modellerine yöneldiğini göstermektedir. Toplam kredilerin %81,5’inin oteller tarafından kullanılması, konaklama sektörünün maliyet yapısındaki baskınlığı ortaya koyarken; Mart 2025 itibarıyla otellerde takipteki kredi oranının %0,86 seviyesinde seyretmesi, geri ödeme performansının halen makul düzeyde olduğunu göstermektedir.
Ancak, yüksek enflasyon, döviz kuru oynaklığı ve enerji maliyetlerindeki artış gibi makroekonomik faktörler, turizm işletmelerinin kredi borçluluğunu yönetme kabiliyetini zorlamaktadır. 2025’in geri kalanında turizm sektörünün finansal sağlığını koruyabilmesi için hem kamu hem özel sektör düzeyinde uyumlu politikaların hayata geçirilmesi, alternatif finansman modellerinin teşvik edilmesi ve işletmelerin risk yönetimi altyapısını güçlendirmesi kritik önem taşımaktadır.
Kaynaklar
Bu makaledeki bilgiler, 2025 yıllı Ocak-Nisan dönemindeki turizm sektörüne ilişkin kredi verilerine ve güncel haber raporlarına dayanarak hazırlanmıştır. Aşağıda, turizm kredileri, bakanlık ve banka verileri ile sektörel analizlere ulaşabileceğiniz bazı kaynak türleri ve örnekleri verilmiştir:
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Verileri:
- BDDK Aylık Bülten (2025): Turizm sektöründe nakdi ve gayri nakdi kredilere ilişkin detaylı istatistikler.
Erişim: https://www.bddk.org.tr/BultenAylik turizmgazetesi.comturizmguncel.com - BDDK Haftalık Bankacılık Sektörü Verileri (23 Mayıs 2025): Türkiye genelinde kredi dağılımı ve takipteki kredi oranları.
Erişim: https://www.bddk.org.tr/BultenHaftalik bddk.org.tr
Ekonomik ve Finansal Analiz Raporları:
- Deniz Yatırım 2025 Strateji Raporu (Nisan 2025): Türkiye ve küresel piyasalardaki ekonomik belirsizlikler ve sektör bazlı risklerin değerlendirmesi.
Erişim: https://www.denizyatirim.com/Uploads/Deniz_Yat_r_m_2025_Strateji_Raporu_8669.pdf denizyatirim.com - Tav Havalimanları 2025 İlk Çeyrek Finansal ve Operasyonel Sonuçları (Nisan 2025): Turizm ve havayolu sektöründe finansal göstergeler.
Erişim: https://ir.tav.aero/uploads/documents/Documents24042025190702_.pdf ir.tav.aero
Sektörel Birlik ve Dernek Yayınları:
- Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB): 2024-2025 dönemine ilişkin yatırım ve pazar raporları.
Erişim: https://www.turob.org.tr turizmgazetesi.com - Turizm Yatırımcıları Derneği (TYD): Turizm yatırımları, kredi olanakları ve finansman modelleri hakkında sektörel analizler.
Not: Verilen bağlantılar ve kaynaklar, makalede yer alan istatistiklerin ve analizlerin doğrulanması amacıyla kullanılmıştır. Spesifik kredi verilerine ulaşmak için BDDK’nın aylık bültenlerine, sektörel haber portallarına ve birliğin resmî raporlarına başvurmanız önerilir.
Sık Sorulan sorular
Turizm sektöründe nakdi krediler neden bu kadar arttı?
Turizm sektöründe nakdi kredilerin Ocak-Nisan 2025 döneminde yüzde 104 artış göstermesinin arkasında birden çok faktör bulunuyor. Birincisi, Türkiye ekonomisinde genel olarak yüksek enflasyonun sürmesi, işletme maliyetlerini önemli ölçüde yükseltti. Otellerin elektrik, doğalgaz, su gibi temel enerji giderleri ve mutfak malzemelerinin maliyetleri önceki yıla göre iki katına yakın artarken, personel ücretleri de asgari ücret düzenlemeleri ve sektörel talep artışı nedeniyle yükseldi. Bu durum, otel sahiplerinin ellerindeki nakit rezervlerini hızlıca eritmesine neden oldu ve işletme sermayesi ihtiyaçlarını karşılamak için bankalara daha fazla başvurmalarına yol açtı.
İkinci faktör, pandemi sonrası turizm talebindeki hızlı toparlanmanın yol açtığı yoğunluk. 2024’te normalleşme sürecinin ardından yurtiçi ve yurtdışı turist sayısında rekora yakın artış yaşanması, sezon öncesi otellerin oda kapasitelerini genişletme ve yenileme projelerini hızlandırmalarını zorunlu kıldı. Birçok işletme, rekabet avantajı elde etmek için eski ekipmanlarını yenileyip dijital rezervasyon sistemleri ve çevrim içi pazarlama altyapılarına yatırım yaptı. Bu yatırımların büyük kısmı ise krediyle finanse edildi.
Üçüncü olarak, döviz kurlarındaki oynaklık turizm sektörünü doğrudan etkiledi. İthal edilen otel ekipmanları, mobilya, çamaşırhane makineleri ve diğer sarf malzemeler döviz cinsinden alındığı için maliyetler TL karşısında hızlıca yükseldi. Bu ekipman ihtiyaçlarını karşılamak için turizm işletmeleri, kısa vadede döviz cinsinden kredi bulmakta zorlanınca TL kredilere yöneldi ve bu da nakdi kredi hacminde büyük sıçrama yarattı.
Son olarak, finansman maliyetlerinin yüksek olduğu ortamda bile bankaların turizm sektörünü “öncelikli sektör” olarak değerlendirmesi, özel teşvikli kredi modelleri sunması ve bazı kamu bankalarının “turizmi destekleme paketleri” aracılığıyla faiz indirimli kredi seçenekleri sunması da nakdi kredi kullanımını artırdı. Tüm bu unsurlar bir araya gelince, turizm sektöründe Ocak-Nisan 2025 döneminde nakdi kredi talebi rekor seviyelere ulaştı.
Otel kredilerindeki yüzde 125’lik artış ne anlama geliyor?
Ocak-Nisan 2025 döneminde otellerin kullandığı nakdi kredi tutarının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 125 artarak 2,18 milyar dolara yükselmesi, otelcilik sektörünün hem yatırım hem de işletme sermayesi ihtiyaçlarında dramatik bir ivmelenme yaşadığı anlamına geliyor. Öncelikle, yüzde 125’lik artış mutlak rakamlarla da net bir tablo ortaya koyuyor: 2024’te aynı dönemde otellerin kullandığı nakdi kredi miktarı yaklaşık 970 milyon dolarken, bu yıl bu rakamın 1,21 milyar dolar artarak 2,18 milyar dolara çıkması, harcanan finansmanın iki buçuk katına ulaşmış olduğunu gösteriyor.
Bu orandaki yükselişin nedenlerine baktığımızda birkaç ana başlık öne çıkıyor. Birincisi, yeni otel projelerinin sayısındaki artış. İstanbul, Antalya ve Bodrum gibi başlıca turistik bölgelerde hem uluslararası zincir oteller hem de butik oteller inşa edilmesi için arsa ve inşaat yatırımları hız kazandı. Yeni bir otel açmak, inşaat maliyetleri, ruhsat süreçleri, iç tasarım ve teknoloji altyapı maliyetlerinin binişini beraberinde getirdi. Bu projelerin finansmanında bankalardan kullanılan krediler, otelcilik sektöründe nakdi kredilerin patlamasına yol açtı.
İkincisi, mevcut otellerin yenilenme ve tadilat çalışmalarının hızlanması. Özellikle pandemi sonrasında rekabetin artması ve turist profillerinin değişmesi, otellerin standart oda tasarımlarını yeniden güncellemeye ve lüks segmentte hizmet kalitesini artırmaya yöneltti. Yatak sayısını genişletmek, yeni spa ve wellness üniteleri eklemek, enerji verimliliğine uygun makinelere geçmek gibi yatırımlar, işletme sermayesinin yanı sıra uzun vadeli finansman da gerektirdi. Bir otelin tek seferde 10–15 milyon doları bulan tadilat harcamaları, genellikle bankalardan krediyle finanse edildi.
Üçüncü neden, yabancı misafir sayısındaki artışın beraberinde getirdiği filo ve hizmet giderlerinin büyümesi. Yabancı turist profili yükseldikçe oteller, daha yüksek hizmet standartlarına uygun mobilite hizmetleri, havaalanı transferi, rehber personel, VIP servis gibi ek hizmetleri devreye aldı. Bu hizmetlerin operasyonel maliyetleri, aylık nakit ihtiyacını artırırken kredi talebini de tetikledi. Yani oteller hem sabit giderlerini karşılamak hem de artan hizmet ölçeği için finansman sağlamak üzere nakdi kredi kullanmaya mecbur kaldı.
Dördüncü olarak, bankalar nezdindeki rekabet ve kamu bankalarının turizmi destekleme politikaları devreye girdi. Bazı kamu bankaları, “otel yenileme kredisi” veya “turizm finansman paketi” gibi özel başlıklarla ve piyasa faizinin altında krediler verince, oteller bu cazip koşulları değerlendirmek için daha yüksek kredi talebinde bulundu. Özellikle 2025’in ilk çeyreğinde uygulanan düşük faizli kredi kampanyaları, otellerin yüksek tutarlı yatırımları finanse etmesini kolaylaştırdı.
Tüm bu etkenler, otelcilik sektöründeki nakdi kredi kullanımının yüzde 125’lik rekor artışla 2,18 milyar dolara ulaşmasına yol açtı. Bu büyüme, sektördeki yatırım ve işletme ihtiyaçlarının ne kadar hızlı yükseldiğini ve otelcilerin krediye bağımlılığının arttığını gösteriyor.
Gayri nakdi krediler neden önem taşıyor?
Gayri nakdi krediler, sektörde teminat mektupları, akreditifler, garanti mektupları gibi nakit dışı finansman araçlarını ifade eder ve turizm işletmeleri için kritik avantajlar sunar. Ocak-Nisan 2025 döneminde gayri nakdi kredilerin yüzde 32 artarak 430 milyon dolara ulaşması, işletmelerin sadece nakit çıkışı gerektiren kredi finansmanına değil, teminat temelli çözümlere de yöneldiklerini ortaya koyuyor.
Öncelikle, bir otelin veya tur operatörünün yurtdışından ekipman, mobilya, mutfak malzemesi veya teknik servis alması sırasında, tedarikçiler genellikle peşin ödemeden çekinmek ister. Bankalar aracılığıyla açılan akreditifler, tedarikçiye ödeme garantisi sağlar; mal sevkiyatının ardından bankanın satıcıya ödemeyi yapacağı güvencesi, işletmenin nakit akışını korumasına yardımcı olur. Örneğin, büyük bir otel zinciri Fransa’dan profesyonel mutfak ekipmanı ithal ediyorsa, tedarikçi öncelikle banka akreditifi ister. Bu sayede, otel ürünü teslim edip kalite kontrolünü sağladıktan sonra ödeme gerçekleşir; işletme ise ödemenin vadeye bağlanması sayesinde nakit dengesini zedelemeden stok yönetimi yapabilir.
İkinci olarak, tur operatörleri sık sık yurt içi ve yurt dışı tur paketleri düzenlerken, havayolu firmalarından toplu bilet alımları veya konser, etkinlik organizasyonları için garanti mektupları kullanırlar. Özellikle erken rezervasyon kampanyalarında, 1000’lerce bilet alacak bir acente, havayolu şirketinden koltuk garantisi alırken bankaya başvurarak “teminat mektubu” düzenletir. Banka, acentenin bu biletleri satacağına ilişkin havayolu şirketine garanti verir. Böylece, operasyonel nakit ihtiyacı doğmadan tur paketi satışını yapabilir ve nakit akışını kendi planlamasına göre yönetebilir.
Üçüncü avantaj, büyük ölçekli inşaat projelerindeki teminat talebiyle ilgilidir. Yeni bir otel inşası veya mevcut bir tesisin genişletilmesi sürecinde, inşaat şirketleri işin belirli aşamalarında “performans teminatı” veya “ihale teminatı” olarak bilinen mektuplar talep ederler. Bu nedenle, otel yatırımcıları bankadan gayri nakdi kredi (teminat mektubu) alarak ihaleye katılır, inşaatın bitme garantisini verir ve yatırımı sorunsuz sürdürür. İnşaat aşamasında işin düzgün ilerlemesi ve proje taahhütlerinin yerine getirilmesi için bu teminatlar hayati öneme sahiptir.
Dördüncü neden ise vergi, kamu kurumları ve belediyelerle yapılan anlaşmalarla ilgilidir. Büyük otel grupları, belediyeden arsa kiralama veya ruhsat süreçlerinde “kira ön teminatı” veya “işletme ruhsatı” garantisi vermek zorunda kalabilir. Bu durumda da bankadan alınan gayri nakdi teminat mektupları, söz konusu kurumlara “ödenmiş fatura” veya “teminat belgesi” niteliği taşır. Böylece, nakit kaybı olmadan lisans ve ruhsat süreçleri tamamlanır.
Özetle, gayri nakdi krediler, turizm sektöründeki işletmeleri; nakit akışını korumak, tedarik güvenini sağlamak, inşaat ve ihale süreçlerini yürütmek, vergi ve ruhsat yükümlülüklerini yerine getirmek gibi kritik alanlarda önemli bir alternatif finansman mekanizması sunar. Nakdi kredilerin yanı sıra bu araçları etkin kullanan işletmeler, bütçelerini daha esnek yönetebilir ve ani nakit sıkışmalarından kaçınabilir.
