Turizmde Leasing Kullanımı 2024’te %53 Arttı: BDDK Verileri ve Sektörel Dinamikler

Turizm Sektöründe Leasing Kullanımındaki Yükselişin Arka Planı

Türkiye’nin turizm sektörü, pandemi sonrası dönemde kaydettiği güçlü toparlanma ile 2022 ve 2023 yıllarında hem ziyaretçi sayısında hem de gelirlerde önemli bir büyüme yakaladı. 2024 yılı ise bu ivmenin devam ettiği, ancak ekonomik ve sektörel dinamiklerde yeni trendlerin ortaya çıktığı bir yıl oldu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan (BDDK) derlediği verilere göre, otel ve restoran sektörlerinde finansal kiralama (leasing) yöntemi kullanımı, 2024’ün ilk 10 aylık döneminde %53 oranında artarak 53,2 milyon dolardan 81,4 milyon dolara yükseldi.

Aynı dönemde kira alacağı değeri de %34 artışla 77,2 milyon dolardan 103,7 milyon dolara çıktı. Bu artış, turizm sektörünün yatırım iştahının devam ettiğini ve işletmelerin yüksek maliyetli ekipman ve donanım ihtiyaçlarını karşılamak için leasingi giderek daha fazla tercih ettiğini gösteriyor. Leasing, otel mobilyaları ve donanımları, restoran mutfak ekipmanları, çamaşırhane ve kuru temizleme sistemleri, spor salonu ekipmanları, lift (teleski/telesiyej) sistemleri ve diğer turizm ekipmanları gibi sermaye yoğun yatırımlar için sıkça kullanılan bir finansman yöntemidir.

Türkiye’de 2024 yılında turizm sektörünün kaydettiği bu büyüme, 54,6 milyon ziyaretçi ve yaklaşık 56 milyar dolar gelirle pandemi öncesi seviyelere ulaşmış durumda. Ancak, yüksek enflasyon, artan işletme maliyetleri ve döviz kurlarındaki oynaklık gibi ekonomik baskılar, işletmelerin finansman stratejilerini yeniden şekillendirdi. Leasing, bu ortamda işletmelere nakit akışını koruma ve uzun vadeli ödeme planlarıyla yatırım yapma imkanı sunduğu için cazip bir seçenek haline geldi. Özellikle otel ve restoran sektörlerinde yenileme projelerinin hız kazanması, yeni tesislerin açılması ve teknolojik donanımlara olan talebin artması, leasing kullanımındaki bu %53’lük yükselişi destekledi.

Örneğin, Antalya’da 2022’de 47.507 yatak kapasiteli yenileme projeleri öne çıkarken, 2024’te bu tür yatırımların daha da yaygınlaştığı gözlemlendi. Kira alacağı değerindeki artış ise leasing şirketlerinin turizm sektörüne olan güveninin arttığını ve daha fazla sözleşme imzaladığını gösteriyor. Bu durum, hem leasing şirketleri hem de turizm işletmeleri için bir kazan-kazan senaryosu yaratıyor.

Ancak, bu büyümenin sürdürülebilirliği, ekonomik koşullara, sektörel talebe ve finansal piyasaların istikrarına bağlı. Bu makalede, turizm sektöründeki leasing kullanımındaki %53’lük artışın nedenlerini, etkilerini ve gelecekteki potansiyelini derinlemesine inceleyeceğiz. Ayrıca, otel ve restoran sektörlerinin bu finansman yöntemini nasıl kullandığına ve sektörel dinamiklerin bu yükselişi nasıl şekillendirdiğine odaklanacağız.

Leasing Kullanımındaki %53’lük Artışın Nedenleri

Turizm sektöründe leasing kullanımındaki %53’lük artış, birden fazla ekonomik, sektörel ve politik faktörün bir araya gelmesiyle açıklanabilir. İlk olarak, turizm sektörünün 2024 yılında kaydettiği güçlü talep artışı, işletmelerin yatırım kapasitesini genişletti. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, 2024’ün ilk 10 ayında Türkiye’yi 54,6 milyon ziyaretçi ağırladı ve yabancı ziyaretçi sayısı bir önceki yıla göre %7,03 arttı.

Bu talep artışı, özellikle Antalya, İstanbul, Muğla ve İzmir gibi turizm merkezlerinde otel doluluk oranlarını %71,3’e yükseltti ve işletmelerin yeni yatırımlara yönelmesini teşvik etti. Leasing, otel yenileme projeleri, restoran mutfak modernizasyonu ve spor salonu ekipmanları gibi yüksek maliyetli yatırımları finanse etmek için ideal bir yöntem olarak öne çıktı. Örneğin, Kuveyt Türk gibi katılım bankalarının sunduğu %1 KDV oranı ve vergi avantajları, leasingi turizm işletmeleri için daha cazip hale getirdi.

İkinci olarak, devlet destekli teşvikler ve yatırım programları, turizm sektöründe leasing talebini artırdı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2022’de 250 otel projesine yatırım teşvik belgesi vermesi, 2024’te de devam etti ve yenileme projeleriyle yeni tesis yatırımlarını destekledi. Bu teşvikler, düşük faizli krediler, vergi indirimleri ve hibe programları gibi avantajlar sunarak, işletmelerin leasing gibi finansman araçlarına yönelmesini kolaylaştırdı. Özellikle Antalya’da yenileme yatırımlarının %70’ini kapsayan projeler, leasing sözleşmelerinin hacmini artırdı.

Üçüncü olarak, yüksek enflasyon ve artan işletme maliyetleri, işletmelerin nakit akışını koruma ihtiyacını artırdı. TÜİK verilerine göre, 2024’te lokanta ve otel sektöründe fiyat artışları %57,13 ile genel enflasyonun (%44,38) üzerinde seyretti. Enerji fiyatlarındaki %43,58’lik artış ve gıda maliyetlerindeki yükseliş, otel ve restoranların kar marjlarını daralttı. Bu ortamda, leasing, işletmelere yüksek başlangıç sermayesi gerektiren yatırımları taksitlendirerek finanse etme imkanı sundu. Örneğin, bir otelin çamaşırhane sistemini yenilemek için 500.000 TL’lik bir yatırım yapması gerekiyorsa, leasing bu maliyeti 36 aya yayarak işletmenin likiditesini korumasını sağladı.

Dördüncü olarak, teknolojik yeniliklere ve sürdürülebilirlik yatırımlarına olan talep, leasing kullanımını artırdı. Oteller, enerji verimli sistemler (örneğin, güneş enerjisi panelleri), otomasyon teknolojileri ve Nesnelerin İnterneti (IoT) cihazları gibi yenilikçi donanımlara yatırım yaptı. Restoranlar ise, modern mutfak ekipmanları ve dijital sipariş sistemleri gibi teknolojilere yöneldi. Bu tür yatırımlar, yüksek başlangıç maliyetleri nedeniyle leasing yoluyla finanse edildi.

Son olarak, leasing şirketlerinin turizm sektörüne yönelik risk algısının iyileşmesi, kira alacağı değerindeki %34’lük artışı (77,2 milyon dolardan 103,7 milyon dolara) destekledi. Pandemi sonrası toparlanma, turizm sektörünün dayanıklılığını kanıtladı ve leasing şirketlerini daha fazla sözleşme imzalamaya teşvik etti. Bu faktörlerin birleşimi, 2024’te leasing kullanımında %53’lük bir artışa yol açtı ve turizm sektörünün finansman yapısında önemli bir dönüşüm yaşandığını gösterdi.

Otel ve Restoran Sektöründe Leasing Kullanım Alanları

Turizm sektöründe leasing, otel ve restoran işletmelerinin sermaye yoğun yatırımlarını finanse etmek için kullandığı çok yönlü bir araçtır. BDDK verileri, 2024’ün 10 aylık döneminde leasing kullanımının 81,4 milyon dolara ulaşarak %53 arttığını gösteriyor. Bu artış, özellikle otel mobilyaları ve donanımları, restoran mutfak ekipmanları, çamaşırhane ve kuru temizleme sistemleri, spor salonu ekipmanları, lift (teleski/telesiyej) sistemleri ve diğer turizm ekipmanlarında yoğunlaştı.

Otel sektöründe leasing, yenileme projeleri ve yeni tesis yatırımları için kritik bir rol oynuyor. Örneğin, Antalya’da 2022’de 47.507 yatak kapasiteli yenileme projeleri, 2024’te daha da yaygınlaştı ve otellerin mobilya, aydınlatma, klima sistemleri ve enerji verimli donanımlar gibi harcamaları leasing yoluyla finanse edildi. BirchStreet Systems’in 2023 raporuna göre, otel yenileme projeleri, yeni inşaatlara kıyasla daha fazla tercih ediliyor; çünkü mevcut tesislerin modernizasyonu, maliyetleri düşürüyor ve pazardaki rekabet gücünü artırıyor.

Bu tür projeler, genellikle yüksek maliyetli mobilya, demirbaş ve teknoloji yatırımları gerektirdiğinden, leasing işletmelere esneklik sağlıyor. Restoran sektöründe ise leasing, mutfak donanımları ve dekorasyon harcamaları için yaygın olarak kullanılıyor. Modern mutfak ekipmanları, örneğin endüstriyel fırınlar, soğutma üniteleri ve dijital sipariş sistemleri, restoranların operasyonel verimliliğini artırıyor. Ancak, bu ekipmanların maliyeti, küçük ve orta ölçekli restoranlar için büyük bir yük oluşturuyor.

Leasing, bu maliyetleri taksitlendirerek işletmelerin nakit akışını korumasını sağlıyor. Ayrıca, çamaşırhane ve kuru temizleme sistemleri, özellikle büyük otellerde yüksek talep görüyor; çünkü bu sistemler, misafir memnuniyetini artıran temel hizmetlerden biri. Spor salonu ekipmanları da, otellerin wellness turizmine yönelik yatırımlarında önemli bir yer tutuyor. 2024’te wellness turizminin küresel pazar büyüklüğünün 1,1 trilyon dolara ulaştığı tahmin ediliyor ve Türkiye, bu alanda büyüyen bir destinasyon.

Oteller, modern spor salonları ve spa ekipmanları için leasingi tercih ederek bu trende uyum sağlıyor. Lift sistemleri (teleski/telesiyej) ise, özellikle kayak turizmi merkezlerinde (örneğin, Erzurum, Bursa) kullanılan pahalı donanımlar arasında yer alıyor. Bu sistemlerin kurulumu ve bakımı, milyonlarca dolarlık yatırımlar gerektirdiğinden, leasing bu alanda da kritik bir finansman aracı. Leasingin bu geniş kullanım alanları, turizm sektörünün çeşitlenen ihtiyaçlarına yanıt veriyor ve işletmelerin rekabet gücünü artırıyor.

Ancak, leasing sözleşmelerinin %1 KDV avantajı ve vergi muafiyetleri gibi teşviklerden tam anlamıyla yararlanabilmesi için, işletmelerin yatırım teşvik belgelerine sahip olması gerekiyor. Bu teşvikler, özellikle Kuveyt Türk gibi katılım bankalarının leasing hizmetlerinde öne çıkıyor ve turizm sektöründeki kullanımı daha da teşvik ediyor.

Kira Alacağı Değerindeki Artış ve Finansal Güven

BDDK verilerine göre, turizm sektöründe kira alacağı değerinin 2024’ün ilk 10 ayında %34 artarak 77,2 milyon dolardan 103,7 milyon dolara yükselmesi, leasing şirketlerinin sektöre olan güveninin arttığını gösteriyor. Kira alacağı, leasing sözleşmelerinden doğan ve henüz tahsil edilmemiş ödemeleri temsil eder; bu nedenle, bu alandaki artış, yeni sözleşme sayısının ve sözleşme değerlerinin yükseldiğini işaret eder.

Bu durum, hem leasing şirketlerinin hem de turizm işletmelerinin ekonomik koşullara verdiği olumlu tepkileri anlamak için önemli bir veri sunuyor. Leasing şirketlerinin turizm sektörüne yönelik güvenindeki artışın birkaç temel nedeni bulunuyor. İlk olarak, turizm sektörünün pandemi sonrası toparlanma süreci, 2022 ve 2023’te güçlü bir ivme kazandı ve 2024’te de devam etti.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verileri, 2024’te otel doluluk oranlarının %71,3’e yükseldiğini ve yabancı ziyaretçi sayısının %7,03 arttığını gösteriyor. Bu güçlü talep, otel ve restoranların gelirlerini artırarak leasing ödemelerini sürdürme kapasitesini güçlendirdi. İkinci olarak, devlet destekli teşvikler, leasing şirketlerinin risk algısını azalttı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2022’de 250 otel projesine verdiği yatırım teşvik belgeleri, 2024’te de devam etti ve leasing şirketlerini turizm sektörüne daha fazla yatırım yapmaya teşvik etti. Üçüncü olarak, leasingin sağladığı vergi avantajları, şirketlerin sektöre olan ilgisini artırdı. Örneğin, Kuveyt Türk’ün leasing hizmetlerinde sunduğu %1 KDV oranı ve vergi muafiyetleri, turizm işletmelerinin maliyetlerini düşürdü ve leasing talebini artırdı.

Ancak, kira alacağı değerindeki bu artış, bazı riskleri de beraberinde getiriyor. Yüksek enflasyon (%44,38) ve artan işletme maliyetleri, otel ve restoranların kar marjlarını daraltıyor. Enerji fiyatlarındaki %43,58’lik artış ve gıda maliyetlerindeki yükseliş, işletmelerin leasing ödemelerini sürdürme kapasitesini zorlayabilir. Bu nedenle, leasing şirketlerinin risk yönetimi stratejilerini güçlendirmesi ve işletmelerin nakit akışını dikkatle yönetmesi gerekiyor. Kira alacağı değerindeki bu artış, turizm sektörünün finansal ekosisteminde bir canlanma yaşandığını ve leasingin sektörel büyümeyi destekleyen kilit bir araç haline geldiğini ortaya koyuyor.

Turizm Sektörünün Leasing Artışına Adaptasyonu

Turizm sektöründe leasing kullanımındaki %53’lük artış, işletmelerin finansman stratejilerini ve operasyonel yaklaşımlarını yeniden şekillendirdi. Otel ve restoran işletmeleri, bu artışa adapte olmak için hem finansal hem de operasyonel düzeyde yenilikçi çözümler geliştirdi. İlk olarak, leasing, işletmelerin yüksek maliyetli yatırımları ertelemeden hayata geçirmesini sağladı. Örneğin, Antalya’da bir otelin 2024’te enerji verimli klima sistemleri için 1 milyon TL’lik bir yatırım yapması gerekiyorsa, leasing bu maliyeti 48 aya yayarak işletmenin likiditesini korudu.

Bu esneklik, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için kritik bir avantaj sağladı. İkinci olarak, işletmeler, leasingi teknolojik yeniliklere ve sürdürülebilirlik yatırımlarına yönlendirdi. Oteller, IoT cihazları, sanal gerçeklik (VR) tabanlı tanıtım sistemleri ve enerji verimli donanımlar gibi teknolojilere yatırım yaptı. Restoranlar ise, dijital sipariş sistemleri ve modern mutfak ekipmanlarıyla operasyonel verimliliğini artırdı. Bu yatırımlar, misafir deneyimini iyileştirirken, işletmelerin rekabet gücünü de güçlendirdi. Üçüncü olarak, leasingin vergi avantajları, işletmelerin maliyetlerini optimize etmesine yardımcı oldu. Kuveyt Türk’ün sunduğu %1 KDV oranı ve vergi muafiyetleri, özellikle yatırım teşvik belgesi alan işletmeler için büyük bir teşvik oldu.

Bu avantajlar, leasing talebini artırarak kira alacağı değerinin %34 yükselmesine katkıda bulundu. Ancak, bu adaptasyon süreci, bazı zorlukları da beraberinde getirdi. Yüksek enflasyon ve artan işletme maliyetleri, leasing ödemelerinin sürdürülebilirliğini zorlaştırdı. Ayrıca, küçük ölçekli işletmeler, leasing şirketlerinin talep ettiği teminatlar ve belge gereklilikleri nedeniyle finansmana erişimde zorluk yaşadı. Bu durum, sektördeki eşitsizlikleri derinleştirdi ve büyük otel zincirlerinin leasingden daha fazla faydalanmasına yol açtı. Örneğin, Kempinski ve Nef’in Sapanca’daki 130 milyon dolarlık projesi, uluslararası fonlarla finanse edilirken, küçük butik oteller leasinge daha bağımlı kaldı. Turizm sektörünün bu artışa adaptasyonu, hem fırsatları hem de zorlukları bir arada barındırıyor ve işletmelerin finansal disiplinle hareket etmesi gerektiğini gösteriyor.

Turizmde Leasing Kullanımının Geleceği

Turizm sektöründe leasing kullanımındaki %53’lük artış, 2024’ün 10 aylık dönemine özgü bir sıçrama mı, yoksa uzun vadeli bir eğilimin başlangıcı mı? Bu sorunun cevabı, ekonomik koşullara, sektörel talebe ve finansal piyasaların evrimine bağlı. Kısa vadede, turizm sektörünün güçlü talep artışı ve devlet destekli teşvikler, leasing kullanımını desteklemeye devam edebilir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2025 için 60 milyon ziyaretçi ve 60 milyar dolar gelir hedefi, otel ve restoran yatırımlarını teşvik edecek.

Ancak, yüksek enflasyon ve faiz oranlarının devam etmesi, leasingin maliyetini artırabilir ve işletmelerin talebini sınırlayabilir. Uzun vadede, leasingin turizm sektöründeki rolü, birkaç faktöre bağlı. İlk olarak, teknolojik yenilikler ve sürdürülebilirlik yatırımları, leasing talebini artırabilir. Oteller, enerji verimli sistemler ve otomasyon teknolojileri için leasingi tercih ederek çevre dostu yatırımları finanse edebilir. İkinci olarak, leasing şirketlerinin turizm sektörüne yönelik yeni ürünler geliştirmesi, küçük ve orta ölçekli işletmelerin erişimini kolaylaştırabilir. Örneğin, daha esnek ödeme planları veya düşük teminat gereksinimleri, leasingin yaygınlaşmasını destekleyebilir. Üçüncü olarak, sektörel düzenlemeler ve teşvikler, leasingin geleceğini şekillendirecek.

Turizm amaçlı kiralama için zorunlu izin belgeleri ve e-fatura gibi dijitalleşme zorunlulukları, işletmelerin finansal şeffaflığını artırarak leasing şirketlerinin güvenini kazanabilir. Ancak, Turizm Yatırımcıları Derneği Başkanı Oya Narin’in 2024’te belirttiği gibi, sektörün 500.000 yeni yatak kapasitesi için 75 milyar dolarlık yatırım ihtiyacı, mevcut finansman kaynaklarını zorlayabilir. Leasing, bu yatırımların bir kısmını karşılayabilir, ancak devlet destekli krediler ve uluslararası fonlar da kritik bir rol oynayacak. Turizm sektöründe leasing kullanımının geleceği, bu dinamiklerin nasıl şekilleneceğine bağlı olarak ya bir büyüme patikasında ilerleyecek ya da daha seçici bir finansman aracı haline gelecek.

Kaynaklar

• BDDK Finansal Kiralama Sektörü Verileri
• Kuveyt Türk Leasing Hizmetleri
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Otel Yatırım Teşvikleri
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm İstatistikleri
• BirchStreet Systems 2023 Otel Yenileme Trendleri
• TÜİK Enflasyon Verileri
• Turizm Yatırımlarındaki Artış
• Renkli Yolculuk Turizm Teknolojileri

Sık Sorulan Sorular