Turizm Sektörünün TGA ve Kamuya Ödemeleri: Konaklama Vergisi ve Turizm Payı Analizi

Turizm Sektörünün 2025 İlk Çeyrek Performansı ve Ödemeler

Türkiye turizm sektörü, 2025 yılının ilk çeyreğinde (Ocak-Mart) ekonomik dinamizmini koruyarak hem kamu maliyesine hem de Turizm Geliştirme Ajansı’na (TGA) önemli katkılar sağladı. Turizm Databank’ın Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan derlediği verilere göre, bu dönemde otellerden tahakkuk eden konaklama vergisi 2 Milyar TL’ye ulaşırken, fiilen ödenen tutar 1,2 Milyar TL olarak gerçekleşti. Döviz bazında ise tahakkuk eden vergi 55,7 Milyon Dolar, ödenen tutar ise 34,2 Milyon Dolar seviyesinde kaydedildi. Konaklama vergisinin en yüksek olduğu iller sırasıyla İstanbul, Antalya, Muğla ve İzmir olurken, vergi ödeme oranı %61’de kaldı.

Aynı dönemde, TGA’nın sektörden topladığı turizm payı gelirleri %3,5 artarak 904 Milyon TL’ye yükseldi; ancak Hazine’den alınan destek ödeneğinin %20 azalmasıyla TGA’nın toplam kaynağı 1,99 Milyar TL’ye geriledi. Bu miktar, döviz cinsinden yaklaşık 54 Milyon Dolar’a tekabül ediyor ve geçen yıla göre %11’lik bir düşüşü işaret ediyor. Öte yandan, otellerin cirosu Türk Lirası bazında %51, Dolar bazında ise %29 büyüyerek 2,78 Milyar Dolar’ı aştı. Bu veriler, turizm sektörünün ekonomik katkısını ve mali yükümlülüklerini gözler önüne sererken, TGA’nın kaynaklarındaki azalma ve konaklama vergisi tahsilatındaki eksiklik, sektörün karşılaştığı yapısal zorlukları da ortaya koyuyor.

Bu makalede, 2025’in ilk çeyreğinde turizm sektörünün TGA ve kamuya yaptığı ödemeler, konaklama vergisi, turizm payı gelirleri ve otel cirosundaki büyüme detaylı bir şekilde analiz edilecek; sektörün ekonomik etkileri ve geleceğe yönelik öneriler tartışılacaktır.

Turizm sektörü, Türkiye ekonomisi için kritik bir gelir kaynağı olmaya devam ediyor. 2024 yılında 61,1 Milyar Dolar turizm geliri elde eden Türkiye, 2025 için 70 Milyon turist ve 70 Milyar Dolar gelir hedefi koydu. Bu hedefe ulaşmada, otellerin ciro artışı ve turist harcamaları kilit rol oynuyor. Ancak, konaklama vergisi tahsilatındaki %61’lik ödeme oranı, sektörde vergi uyumunun hala istenen seviyede olmadığını gösteriyor.

TGA’nın turizm payı gelirlerindeki %3,5’lik artış, ajansın sektörden topladığı kaynakları artırma çabasını yansıtsa da, Hazine desteğindeki %20’lik düşüş, TGA’nın tanıtım ve pazarlama faaliyetlerini sürdürmede ek finansman arayışına girmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Otel cirosundaki %29’luk Dolar bazlı büyüme, sektörün küresel rekabet gücünü ve turist talebindeki istikrarı kanıtlarken, geceleme sayılarının 2024 ile benzer seviyelerde kalması, turist sayısındaki artışın sınırlı olduğunu gösteriyor.

İstanbul, Antalya, Muğla ve İzmir gibi turizm merkezleri, hem konaklama vergisi tahsilatında hem de ciro büyümesinde öncü konumda. Ancak, sektörün bu performansı, vergi tahsilatındaki eksiklikler, TGA’nın azalan kaynakları ve küresel ekonomik dalgalanmalar gibi faktörlerle gölgeleniyor. Bu bağlamda, 2025’in ilk çeyreği, turizm sektörünün hem başarılarını hem de karşılaştığı zorlukları net bir şekilde ortaya koyuyor. Sektörün bu dinamiklerini anlamak, gelecekteki politikalar ve stratejiler için kritik önem taşıyor.

Konaklama Vergisi: Tahakkuk ve Tahsilat Analizi

Konaklama vergisi, turizm sektörünün kamuya yaptığı en önemli mali katkılardan biri olarak öne çıkıyor. 2025’in ilk çeyreğinde, otellerden tahakkuk eden konaklama vergisi 2 Milyar TL’ye ulaşırken, fiilen ödenen tutar 1,2 Milyar TL’de kaldı. Döviz cinsinden değerlendirildiğinde, tahakkuk eden vergi 55,7 Milyon Dolar, ödenen tutar ise 34,2 Milyon Dolar olarak kaydedildi.

Bu, vergi ödeme oranının %61 seviyesinde gerçekleştiğini gösteriyor. Konaklama vergisinin tahsilat oranı, sektördeki bazı işletmelerin mali yükümlülüklerini tam olarak yerine getiremediğini ya da ödeme süreçlerinde aksaklıklar yaşandığını işaret ediyor. Özellikle küçük ve orta ölçekli oteller, yüksek işletme maliyetleri ve mevsimsel gelir dalgalanmaları nedeniyle vergi ödemelerinde zorlanabiliyor. İstanbul, Antalya, Muğla ve İzmir, konaklama vergisinin en yüksek olduğu iller olarak sıralanıyor; bu iller, Türkiye’deki turist trafiğinin ve otel kapasitesinin büyük bir kısmını barındırıyor.

Örneğin, Antalya 2024’te 15,7 Milyon yabancı turisti ağırlarken, İstanbul’un kültürel ve iş turizmi potansiyeli, bu illeri vergi tahsilatında lider konuma taşıyor.

Konaklama vergisinin tahsilatındaki %39’luk eksiklik, Hazine ve Maliye Bakanlığı için önemli bir gelir kaybı anlamına geliyor. Bu durum, vergi denetimlerinin artırılması ve ödeme süreçlerinin kolaylaştırılması gerektiğini ortaya koyuyor. Örneğin, elektronik beyanname sistemlerinin daha etkin kullanımı ve ödeme vadelerinin esnetilmesi, tahsilat oranını artırabilir.

Ayrıca, konaklama vergisinin bölgesel dağılımı, turizm sektörünün ekonomik etkisinin ağırlıklı olarak kıyı bölgeleri ve büyük şehirlerde yoğunlaştığını gösteriyor. Muğla ve İzmir, yaz turizminin yanı sıra kültür ve gastronomi turizmine yönelik yatırımlarla vergi tabanını genişletirken, İstanbul’un iş ve kültür turizmi kombinasyonu, vergi gelirlerini çeşitlendiriyor. Ancak, Anadolu’nun iç kesimlerinde turizm potansiyelinin yeterince değerlendirilememesi, konaklama vergisi gelirlerinin daha dengeli bir bölgesel dağılıma ulaşmasını engelliyor.

Örneğin, Kapadokya ve Karadeniz gibi bölgeler, artan turist ilgisine rağmen, vergi tahsilatında İstanbul ve Antalya’nın gerisinde kalıyor. Konaklama vergisi tahsilatındaki bu dinamikler, turizm sektörünün mali yapısını anlamak için önemli ipuçları sunuyor. Sektörün vergi uyumunu artırmak, hem kamu maliyesine katkı sağlayacak hem de turizm yatırımlarının finansmanını güçlendirecektir. Bu bağlamda, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın sektörel teşvikler ve denetim mekanizmalarıyla tahsilat oranını iyileştirmesi, 2025’in kalan çeyreklerinde kritik bir hedef olmalı.

Turizm Payı Gelirleri ve TGA’nın Mali Yapısı

Turizm Geliştirme Ajansı (TGA), Türkiye’nin turizm hedeflerine ulaşması için tanıtım, pazarlama ve iletişim faaliyetlerini yürüten kilit bir kurumdur. 2019 yılında kurulan TGA, turizm payı gelirleri ve Hazine’den aldığı destek ödenekleriyle finanse ediliyor. 2025’in ilk çeyreğinde, TGA’nın sektörden topladığı turizm payı gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre %3,5 artarak 904 Milyon TL’ye ulaştı.

Bu artış, sektörün ciro büyümesine paralel olarak, turizm payı kapsamındaki işletmelerin (oteller, yiyecek-içecek tesisleri, seyahat acenteleri, havayolları ve deniz turizmi işletmeleri) gelirlerindeki büyümeyi yansıtıyor. Ancak, TGA’nın Hazine’den aldığı destek ödeneği %20 azalarak 1 Milyar TL’ye geriledi. Sonuç olarak, TGA’nın toplam kaynağı 1,99 Milyar TL’ye düştü; bu, döviz cinsinden yaklaşık 54 Milyon Dolar’a denk geliyor ve geçen yıla göre %11’lik bir azalmayı ifade ediyor. TGA’nın gelir yapısındaki bu daralma, ajansın uluslararası tanıtım kampanyalarını ve sürdürülebilir turizm projelerini finanse etme kapasitesini zorlayabilir.

Turizm payı, 7183 sayılı Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı Hakkında Kanun uyarınca, belirli turizm işletmelerinin net satış ve kira gelirleri üzerinden tahsil ediliyor. Örneğin, konaklama tesisleri ve yiyecek-içecek işletmeleri cirolarının binde 7,5’i, seyahat acenteleri (bireysel uçak bileti satışları hariç) binde 7,5’i, havayolu şirketleri ise binde 7,5’i oranında turizm payı ödüyor.

Bu paylar, Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre, vergilendirme dönemini takip eden ayın 24’üne kadar beyan ediliyor ve 26’sına kadar ödeniyor. TGA’nın 904 Milyon TL’lik turizm payı geliri, sektörün bu yükümlülüklere uyum sağladığını gösteriyor; ancak Hazine desteğindeki %20’lik azalma, TGA’nın bütçe planlamasında daha fazla özerklik geliştirmesi gerektiğini ortaya koyuyor. TGA, turizm payı gelirlerini artırmak için, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin beyan süreçlerini kolaylaştıracak dijital araçlar ve eğitim programları sunabilir. Ayrıca, turizm payı kapsamına yeni sektörlerin (örneğin, dijital turizm platformları) eklenmesi, TGA’nın gelir tabanını genişletebilir.

TGA’nın mali yapısındaki bu değişimler, ajansın Türkiye’yi küresel turizm pazarında bir marka haline getirme vizyonunu sürdürmesi için stratejik önem taşıyor. Ancak, kaynaklardaki %11’lik düşüş, TGA’nın uluslararası fuarlar, dijital kampanyalar ve sürdürülebilir turizm projeleri gibi yüksek maliyetli faaliyetlerini yeniden değerlendirmesini gerektirebilir.

Otel Cirosundaki Büyüme ve Ekonomik Etkiler

2025’in ilk çeyreğinde, turizm sektörünün ekonomik performansı, otel cirosundaki büyüme ile dikkat çekiyor. Turizm Databank’ın verilerine göre, otellerin cirosu Türk Lirası bazında %51, Dolar bazında ise %29 artarak 2,78 Milyar Dolar’ı aştı. Bu büyüme, hem yerli hem de yabancı turistlerin harcamalarındaki artışla destekleniyor; ancak geceleme sayılarının 2024 ile benzer seviyelerde kalması, turist sayısındaki artışın sınırlı olduğunu gösteriyor. Bu durum, ciro büyümesinin büyük ölçüde fiyat artışlarından ve yüksek gelir getiren turist segmentlerinden kaynaklandığını işaret ediyor.

Örneğin, sağlık turizmi, gastronomi turizmi ve kültür turizmi gibi niş alanlar, turist başına harcamayı artırıyor. 2024’te sağlık turistlerinin kişi başına ortalama 2,000–3,000 Dolar harcadığı raporlanmıştı; bu trend, 2025’te de devam ediyor. Ayrıca, paket tur harcamalarındaki %22,7’lik artış, otellerin ve seyahat acentelerinin entegre hizmetlere olan talebi karşıladığını gösteriyor.

Otel cirosundaki %29’luk Dolar bazlı büyüme, Türk Lirası’nın değer kaybına rağmen sektörün küresel rekabet gücünü koruduğunu kanıtlıyor. İstanbul, Antalya, Muğla ve İzmir, ciro büyümesinde lider konumda; bu iller, hem yüksek otel kapasiteleri hem de çeşitlendirilmiş turizm ürünleriyle öne çıkıyor. Örneğin, Antalya’nın 2023’te 15,7 Milyon yabancı turisti ağırlaması ve otel fiyatlarının %19,35 artması, bu bölgenin ciro büyümesindeki rolünü açıklıyor.

Ancak, geceleme sayılarının sabit kalması, sektörün turist sayısını artırmaktan ziyade mevcut turistlerden daha fazla gelir elde etmeye odaklandığını gösteriyor. Bu strateji, kısa vadede gelirleri artırırken, uzun vadede turist sayısını artırmak için yeni destinasyonların ve pazarların geliştirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Otel cirosundaki büyüme, yerel ekonomilere de olumlu yansıyor; restoranlar, hediyelik eşya dükkânları ve rehber hizmetleri gibi yan sektörler, bu artıştan dolaylı olarak faydalanıyor.

Ancak, ciro büyümesinin sürdürülebilirliği, enerji maliyetleri, personel giderleri ve küresel ekonomik dalgalanmalar gibi faktörlere bağlı. Sektörün bu büyüme trendini devam ettirmesi için, TGA’nın uluslararası tanıtım faaliyetlerini güçlendirmesi ve hükümetin sektörel teşvikleri artırması kritik önem taşıyor.

TGA ve Kamu Ödemelerinin Sektörel ve Ekonomik Etkileri

Turizm sektörünün 2025’in ilk çeyreğinde TGA ve kamuya yaptığı ödemeler, sektörün ekonomik katkısını ve mali yükümlülüklerini anlamak için önemli bir gösterge. Konaklama vergisi olarak ödenen 1,2 Milyar TL, kamu maliyesine doğrudan katkı sağlarken, tahsil edilemeyen 0,8 Milyar TL’lik kısım, vergi uyumunda iyileştirme ihtiyacı olduğunu gösteriyor. TGA’nın 904 Milyon TL’lik turizm payı geliri, ajansın Türkiye’yi küresel turizm pazarında tanıtma çabalarını finanse ediyor; ancak toplam kaynaktaki %11’lik düşüş, TGA’nın bütçe yönetiminde daha etkin stratejiler geliştirmesi gerektiğini ortaya koyuyor.

Otel cirosundaki %29’luk Dolar bazlı büyüme, sektörün ekonomik dinamizmini koruduğunu kanıtlarken, geceleme sayılarının sabit kalması, turist sayısını artırmak için yeni pazarlara yönelmenin önemini vurguluyor.

İstanbul, Antalya, Muğla ve İzmir’in liderliği, turizm gelirlerinin ve vergilerinin bu bölgelere yoğunlaştığını gösteriyor; ancak Anadolu’nun diğer bölgelerinin turizm potansiyelinin geliştirilmesi, ödemelerin daha dengeli bir dağılıma ulaşmasını sağlayabilir.

Bu ödemeler, Türkiye ekonomisi üzerinde geniş kapsamlı etkiler yaratıyor. Konaklama vergisi ve turizm payı gelirleri, kamu bütçesine katkı sağlarken, otel cirosundaki büyüme, yerel ekonomileri canlandırıyor ve istihdamı destekliyor. 2022’de turizm sektörünün 1,7 Milyon kişiye istihdam sağladığı düşünüldüğünde, ciro artışının iş gücü piyasasına olumlu yansıdığı söylenebilir.

Ancak, TGA’nın kaynaklarındaki azalma, ajansın uluslararası fuarlar, dijital kampanyalar ve sürdürülebilir turizm projeleri gibi yüksek maliyetli faaliyetlerini sınırlayabilir. TGA’nın bu zorluğu aşması için, turizm payı kapsamını genişletmesi, dijital beyanname süreçlerini kolaylaştırması ve özel sektörle iş birliklerini artırması gerekiyor. Ayrıca, konaklama vergisi tahsilat oranını artırmak için, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın denetim mekanizmalarını güçlendirmesi ve sektöre yönelik teşvik paketleri sunması kritik.

Örneğin, enerji maliyetlerini düşürecek sübvansiyonlar veya KDV indirimleri, otellerin vergi ödemelerini kolaylaştırabilir. Turizm sektörünün TGA ve kamuya yaptığı ödemeler, Türkiye’nin 70 Milyar Dolar’lık 2025 turizm geliri hedefine ulaşmada önemli bir rol oynuyor; ancak bu hedefe ulaşmak, vergi uyumunun artırılması, TGA’nın mali kapasitesinin güçlendirilmesi ve yeni turizm pazarlarının geliştirilmesiyle mümkün olacak.

Çözüm Önerileri ve Gelecek Perspektifi

2025’in ilk çeyreğindeki veriler, turizm sektörünün güçlü bir performans sergilediğini, ancak yapısal zorluklarla karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Konaklama vergisi tahsilat oranını artırmak için, Hazine ve Maliye Bakanlığı dijital beyanname sistemlerini geliştirmeli ve ödeme vadelerini esnetmelidir. Küçük ve orta ölçekli otellere yönelik vergi eğitim programları, uyumu artırabilir. TGA’nın kaynaklarındaki %11’lik düşüş, ajansın gelir çeşitlendirme stratejilerine odaklanmasını gerektiriyor.

Örneğin, dijital turizm platformlarından turizm payı alınması veya uluslararası sponsorluk anlaşmaları, TGA’nın mali kapasitesini güçlendirebilir. Otel cirosundaki %29’luk büyüme, sektörün küresel rekabet gücünü koruduğunu gösterse de, geceleme sayılarının sabit kalması, yeni destinasyonların ve pazarların geliştirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Karadeniz, Kapadokya ve Güneydoğu Anadolu gibi bölgeler, kültür ve gastronomi turizmiyle turist sayısını artırabilir.

Uzun vadede, turizm sektörünün TGA ve kamuya yaptığı ödemelerin sürdürülebilirliği, sektörel reformlara ve küresel trendlere uyuma bağlı. Sürdürülebilir turizm projeleri, TGA’nın GSTC ile iş birliğiyle geliştirdiği Türkiye Sürdürülebilir Turizm Endüstri Kriterleri (TR-I) gibi girişimlerle desteklenmeli. Bu kriterler, otellerin ve tur operatörlerinin çevresel ve sosyal standartlara uyumunu teşvik ederek, Türkiye’yi sürdürülebilir turizmde lider konuma taşıyabilir.

Ayrıca, sağlık ve gastronomi turizmi gibi yüksek gelir getiren alanlara yönelik yatırımlar, turist başına harcamayı artırabilir. Hükümetin, enerji maliyetlerini düşürecek teşvikler ve KDV indirimleri gibi politikalarla sektörü desteklemesi, hem ciro büyümesini hem de vergi tahsilatını olumlu etkileyecektir. 2025’in ilk çeyreği, turizm sektörünün ekonomik katkısını ve potansiyelini gözler önüne sererken, vergi uyumu, TGA’nın mali yapısı ve yeni pazarların geliştirilmesi gibi alanlarda alınacak önlemler, Türkiye’nin 70 Milyar Dolar’lık turizm hedefine ulaşmasını sağlayacak. Sektör, bu zorlukları aşarak, Türkiye ekonomisinin lokomotifi olmaya devam edebilir.

Sonuç: Turizm Sektörünün Mali Katkısı ve Geleceği

2025 yılının ilk çeyreğinde, turizm sektörü TGA’ya 904 Milyon TL turizm payı, kamuya ise 1,2 Milyar TL konaklama vergisi ödeyerek ekonomik katkısını sürdürdü. Otel cirosu Dolar bazında %29 büyüyerek 2,78 Milyar Dolar’ı aşarken, geceleme sayılarının sabit kalması, turist sayısını artırma ihtiyacını ortaya koydu.

Konaklama vergisi tahsilatındaki %61’lik oran, vergi uyumunda iyileştirme gerektiğini gösterirken, TGA’nın toplam kaynağındaki %11’lik düşüş, ajansın mali stratejilerini yeniden değerlendirmesini gerektiriyor. İstanbul, Antalya, Muğla ve İzmir, hem vergi tahsilatında hem de ciro büyümesinde lider konumda; ancak Anadolu’nun diğer bölgelerinin turizm potansiyelinin geliştirilmesi, ödemelerin daha dengeli bir dağılıma ulaşmasını sağlayabilir. Sektörün bu performansı, Türkiye’nin 70 Milyar Dolar’lık 2025 turizm geliri hedefine ulaşmada umut verici bir tablo sunuyor.

Ancak, vergi tahsilatının artırılması, TGA’nın gelir kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yeni turizm pazarlarının geliştirilmesi, bu hedefin gerçekleşmesi için kritik önem taşıyor. Turizm sektörü, TGA ve kamuyla iş birliği içinde, sürdürülebilir büyüme ve küresel rekabet gücünü artırma yolunda ilerlemeye devam edecek.

Kaynaklar

• Hazine ve Maliye Bakanlığı: Konaklama Vergisi ve Turizm Payı Verileri
• TÜİK: 2024 Turizm İstatistikleri
• New Health Media: Türkiye’nin 2024 Turizm Başarısı
• Albayrak Mali Müşavirlik: Turizm Katkı Payı ve TGA Kanunu

Sık Sorulan Sorular