Avrupa’da Elektrik Krizi: İspanya, Fransa ve Portekiz’de Kaos

Elektrik Kesintilerinin Kökeni ve İlk Etkileri

Avrupa’da elektrik krizi ile İspanya, Portekiz ve Fransa, 28 Nisan 2025 tarihinde geniş çaplı kesintisiyle sarsıldı. Bu kriz, milyonlarca insanı etkileyerek ulaşım, iletişim ve günlük yaşamı felç etti. Kesintiler, özellikle İspanya ve Portekiz’in büyük bir kısmında etkili olurken, Fransa’nın bazı bölgelerinde de kısa süreli aksamalara yol açtı. Avrupa enerji endüstrisini temsil eden Eurelectric’in yetkilisi Kristian Ruby, BBC’ye yaptığı açıklamada, kesintinin temel nedenlerinden birinin Fransa ve İspanya arasındaki elektrik bağlantısında yaşanan bir sorun olduğunu belirtti. Ruby, “İspanyol şebekesinin Avrupa şebekesiyle bağlantısı koptu” diyerek, bu olayın tek başına kesintiye yol açamayabileceğini ve başka faktörlerin de devrede olduğunu vurguladı.

Kesintiler, 28 Nisan öğle saatlerinde başladı ve hızla yayılarak büyük bir kaosa dönüştü. İspanya’nın başkenti Madrid, Portekiz’in başkenti Lizbon ve Barselona gibi turizm merkezlerinde elektrik şebekesinin çökmesi, trafik ışıklarının devre dışı kalmasına, metro sistemlerinin durmasına ve tren seferlerinin tamamen iptal edilmesine neden oldu. Madrid’deki Atocha Tren İstasyonu, elektrik kesintileri nedeniyle hizmet veremez hale gelirken, binlerce yolcu istasyonlarda mahsur kaldı. İspanya Ulaştırma Bakanı Óscar Puente, Pazartesi akşamı itibarıyla 11 trenin hala yolda mahsur olduğunu ve tahliye işlemlerinin devam ettiğini bildirdi. Portekiz’de de Lizbon ve Porto’daki metro sistemleri kapatıldı, bu da turistlerin ve yerel halkın ulaşım imkanlarını büyük ölçüde kısıtladı.

Elektrik kesintilerinin turizm sektörüne etkisi, özellikle havalimanlarında ve tren istasyonlarında yoğunlaştı. Havacılık analiz firması Cirium’un verilerine göre, Portekiz’de 96 uçuş iptal edildi ve Lizbon Havalimanı’nda kalkışların %29,63’ü durduruldu. Portekiz’in ulusal havayolu şirketi TAP Air, yolculara havalimanlarına gitmemeleri konusunda uyarı yayınlarken, havalimanı operatörü ANA, Porto ve Faro havalimanlarında acil durum jeneratörleriyle temel operasyonları sürdürebildiğini açıkladı. İspanya’da ise havalimanları büyük oranda iptallerden kurtulsa da, Madrid Barajas ve Barselona El Prat havalimanlarında ciddi gecikmeler yaşandı. Bu aksamalar, özellikle yaz sezonu öncesinde Avrupa’nın popüler turizm destinasyonlarına seyahat eden milyonlarca turisti etkiledi.

Kesintilerin sosyal ve ekonomik etkileri de derin oldu. Madrid’de kartlı ödemelerin durması, ATM’lerde uzun kuyruklar oluşmasına yol açtı. Yalnızca Madrid’de, asansörlerde mahsur kalanlar için 286 kurtarma operasyonu gerçekleştirildi. İnternet ve GSM şebekelerindeki kesintiler, iletişim ağlarını çökertti ve turistlerin bilgi almasını zorlaştırdı. İspanya İçişleri Bakanlığı, kaosu kontrol altına almak için olağanüstü hal (OHAL) ilan ederek 30 bin polisi görevlendirdi. Madrid Belediye Başkanı José Luis Martínez-Almeida, sakinlere yalnızca acil durumlarda dışarı çıkmaları ve 112’yi aramamaları çağrısında bulundu. Bu durum, turistlerin şehirlerdeki hareketliliğini büyük ölçüde kısıtladı ve tatil planlarını altüst etti.

Kesintilerin Nedeni: Atmosferik Olay mı, Altyapı Sorunu mu?

Elektrik kesintilerinin nedeni, krizin başlangıcından itibaren tartışma konusu oldu. Portekiz’in elektrik şebekesini yöneten REN, kesintinin İspanya’daki bir arızadan kaynaklandığını ve bu arızanın “nadir görülen bir atmosfer olayı” sonucu meydana geldiğini belirtti. Şirket, İspanya’nın iç kesimlerinde yaşanan aşırı sıcaklık değişimlerinin, 400 kV’lık yüksek gerilim hatlarında anormal gevşemelere yol açtığını iddia etti. Bu durum, şebekenin dengesizleşmesine ve Avrupa şebekesiyle bağlantının kopmasına neden oldu. Ayrıca, Fransa’nın güneybatısındaki Alaric Dağı’nda çıkan bir orman yangınının, Perpignan ile Narbonne arasındaki yüksek gerilim hatlarına zarar verdiği ve kesintiyi tetiklediği öne sürüldü.

İspanya’nın elektrik şebekesi operatörü Red Eléctrica Española (REE), kesintinin “tarihte benzeri olmayan” bir olay olduğunu ve çözülmesinin 6 ila 10 saat sürebileceğini duyurdu. REE Operasyon Müdürü Eduardo Prieto, kesintiyi “istisnai ve olağanüstü” olarak nitelendirerek, kesin nedenin belirlenmesi için kapsamlı bir soruşturma gerektiğini belirtti. İspanya Başbakanı Pedro Sánchez, spekülasyonların önüne geçmek için tüm olası nedenlerin analiz edildiğini ve halkın yanlış bilgilendirmeden kaçınması gerektiğini vurguladı. Portekiz Başbakanı Luís Montenegro da kesintinin bir siber saldırıdan kaynaklanmadığını kesin bir dille ifade etti. Ancak, İspanya Ulusal Siber Güvenlik Enstitüsü, ihtiyatlı davranarak siber saldırı ihtimalini araştırmaya devam etti.

Bazı enerji uzmanları, kesintinin İspanya’nın yenilenebilir enerjiye aşırı bağımlılığından kaynaklanabileceğini savundu. Enerji uzmanı Carlos Cagigal, İspanyol televizyonuna yaptığı açıklamada, ülkenin elektrik şebekesinin, yüksek oranda güneş ve rüzgar enerjisiyle baş edebilecek kapasitede olmadığını belirtti. Kesintiden dakikalar önce, İspanya’nın enerji üretiminin %60,64’ü güneş, %12’si rüzgar ve %11,6’sı nükleer enerjiden sağlanıyordu. Red Eléctrica’nın Şubat 2025 raporunda, yeşil enerji dönüşümünün şebeke üzerindeki baskıya işaret ettiği belirtilmişti. Bu durum, yenilenebilir enerji kaynaklarının ani üretim kayıplarının şebekeyi destabilize edebileceği endişelerini güçlendirdi.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Baş Sözcüsü Paula Pinho, kesintinin nedenini saptamak için İspanya ve Portekiz hükümetleriyle temas halinde olduklarını açıkladı. Pinho, sistemlerin tekrar çalışır hale gelmesi için gerekli protokollerin devreye alındığını belirtti. Ancak, REN’in açıklamasına göre, enerji altyapısının tam anlamıyla eski haline dönmesi haftalar sürebilir. Bu durum, turizm sezonunun yoğun olduğu bir dönemde, Avrupa’nın popüler destinasyonlarında uzun vadeli aksamalara yol açabilir.

Turizm Sektörüne Yansıyan Kaos

Elektrik kesintileri, Avrupa’nın en popüler turizm destinasyonlarında ciddi bir kaosa neden oldu. İspanya, Portekiz ve Fransa, her yıl milyonlarca turisti ağırlayan bölgeler olarak, bu krizden özellikle ağır bir darbe aldı. Madrid, Barselona, Lizbon, Sevilla ve Valensiya gibi şehirler, hem yerel halk hem de turistler için ulaşım ve iletişim ağlarının çökmesiyle adeta felç oldu. İspanya’nın demiryolu operatörü Renfe, kesintinin tüm ulusal elektrik şebekesini etkilediğini ve trenlerin istasyonlardan ayrılamadığını duyurdu. Bu, özellikle Madrid’deki Atocha ve Barselona’daki Sants istasyonlarında binlerce turistin mahsur kalmasına yol açtı.

Havalimanlarındaki aksamalar, turizm sektörünü derinden etkiledi. Lizbon Humberto Delgado Havalimanı, elektrik kesintisi nedeniyle uçuşlara tamamen kapatıldı ve turistler terminal dışında saatlerce beklemek zorunda kaldı. Associated Press’e konuşan Hollandalı turist Marc Brandsma, “50 dakika boyunca ne gelen ne de giden uçak gördük” diyerek durumun ciddiyetini ifade etti. İspanya’da ise Madrid Barajas Havalimanı’nda iç hat uçuşlarının çoğu iptal edilirken, uluslararası uçuşlar 1-2 saat gecikmeli gerçekleşti. Alicante, Málaga, Kanarya Adaları ve Balear Adaları gibi tatil merkezlerine hizmet veren havalimanları, nispeten daha az etkilense de, iç hat uçuşlarında aksamalar yaşandı. İspanya’nın havalimanı operatörü Aena, yolculara havayolu şirketleriyle iletişimde kalmalarını önerdi.

Turizm sektörünün ekonomik kayıpları da önemli bir endişe kaynağı oldu. Euronews’e konuşan Ballinger Group döviz piyasaları analisti Kyle Chapman, “İspanyol ekonomisi bir günlüğüne kapandı ve bu, işletmelerin kısa vadeli bir darbe alacağı anlamına geliyor” dedi. Kesintiler, oteller, restoranlar ve perakende sektöründe ciddi gelir kayıplarına yol açtı. Madrid’deki Mutua Madrid Açık Tenis Turnuvası, elektrik kesintisi nedeniyle ertelendi ve bu, hem turistlerin hem de organizatörlerin planlarını altüst etti. Portekiz’de kartlı ödemelerin durması, turistlerin nakit para bulmak için ATM’lerde kuyruklar oluşturmasına neden oldu. Bu durum, özellikle küçük işletmeler için büyük bir ekonomik yük oluşturdu.

Kesintiler, turizm sektörünün yanı sıra yerel halkın günlük yaşamını da etkiledi. Madrid ve Lizbon’da hastaneler acil durum jeneratörleriyle çalışmaya devam etse de, bilgisayar sistemlerine erişim sorunları yaşandı. İspanya’da 5 nükleer reaktör, güvenlik nedeniyle otomatik olarak durduruldu, ancak acil durum jeneratörleri devreye girerek reaktörlerin güvenli kalmasını sağladı. Fransa’nın güneybatısında, İspanya ve Andorra sınırına yakın bölgelerde kısa süreli kesintiler yaşandı, ancak Fransız şebeke operatörü RTE, durumun hızla normale döndüğünü açıkladı. Bu farklı etkiler, krizin Avrupa genelinde ne kadar geniş bir alanı kapsadığını gösterdi.

Ekonomik ve Sosyal Etkiler

Elektrik kesintilerinin ekonomik etkileri, özellikle İspanya ve Portekiz’in turizm odaklı ekonomilerinde belirginleşti. İspanya, 2024’te %3,2’lik ekonomik büyümeyle Euro Bölgesi ortalamasını ikiye katlamış ve bu büyümenin önemli bir kısmı turizmden kaynaklanmıştı. Ancak, kesintiler, oteller, restoranlar ve ulaşım sektöründe ciddi gelir kayıplarına yol açtı. Everstream Analytics’in risk istihbarat başkanı Mirko Woitzik, kesintilerin yakıt tedarikini aksattığını ve İber Yarımadası’nda kamyon taşımacılığını durdurduğunu belirtti. Ford ve Iveco gibi büyük otomobil fabrikaları üretimlerini durdururken, küçük tedarikçiler de jeneratör eksikliği nedeniyle faaliyetlerini sürdüremedi.

Portekiz’de ekonomik büyüme 2024’te %1,9’a gerilemiş olsa da, turizm sektörü ülkenin ekonomik can damarlarından biri olmaya devam ediyordu. Kesintiler, Lizbon ve Porto gibi turizm merkezlerinde otel rezervasyonlarının iptal edilmesine ve restoranların kapanmasına neden oldu. Euronews’e konuşan bir İspanyol mühendislik şirketi çalışanı Beatriz Barber, kesintiler nedeniyle iş yerinden eve gönderildiğini ve çevrimiçi toplantıların yarıda kesildiğini anlattı. Bu durum, hem yerel halkın hem de turistlerin ekonomik faaliyetlerini sekteye uğrattı.

Sosyal etkiler de göz ardı edilemez. Madrid ve Lizbon’da trafik ışıklarının çalışmaması, şehirlerde büyük trafik sıkışıklıklarına yol açtı. Metro istasyonlarının tahliyesi sırasında binlerce yolcu karanlık tünellerden yürümek zorunda kaldı. İspanya’da 35 bin kişi trenlerde mahsur kalırken, 11 trenin tahliyesi saatler sürdü. Portekiz’de ulusal grev nedeniyle tren seferleri zaten sınırlıyken, kesintiler durumu daha da kötüleştirdi. İspanya İçişleri Bakanlığı, kamu düzenini sağlamak için Sivil Savunma Sistemi Kanunu’nun 3. seviye acil durum planını devreye soktu. Bu plan, merkezi hükümetin kaynakları koordine etmesini ve gerektiğinde asker ile ekipman seferber etmesini sağladı.

Kesintiler, iletişim ağlarını da çökertti. Netblocks verilerine göre, İspanya ve Portekiz’de kablo internet hizmetleri tamamen durdu. Bu, turistlerin uçuş bilgileri, otel rezervasyonları veya acil durum hizmetlerine erişimini zorlaştırdı. Madrid’de halk, sokaklarda devriye gezen polis eşliğinde güvenliği sağlamaya çalıştı. İspanya Başbakanı Sánchez, finans piyasalarının ve borsaların “iyi bir kapanış” yaptığını belirtse de, kesintilerin uzun vadeli ekonomik etkilerinin henüz tam olarak bilinmediği ifade edildi.

Gelecek İçin Dersler ve Önlemler

Elektrik kesintileri, Avrupa’nın enerji altyapısının kırılganlığını bir kez daha gözler önüne serdi. 2006’da Fransa’dan başlayarak Almanya, Belçika, İtalya, İspanya ve Portekiz’i etkileyen benzer bir kriz, 15 milyon kişiyi elektriksiz bırakmış ve şebeke güvenilirliğine yönelik yatırımların yetersizliğini ortaya koymuştu. 2025’teki bu olay, Avrupa’nın enerji şebekelerinin modernizasyon ihtiyacını ve yenilenebilir enerjiye geçiş sürecindeki zorlukları yeniden gündeme getirdi. Avrupa Konseyi, 2006 krizinde güvenlik prosedürlerinin ve teknik araçların yetersiz olduğunu belirtmişti; bu sorunların 2025’te hala çözülmemiş olması, uzmanlar arasında endişe yarattı.

İspanya ve Portekiz, kesintilerin ardından enerji altyapısını güçlendirmek için yeni adımlar atmaya hazırlanıyor. Red Eléctrica, şebekenin kademeli olarak restore edildiğini ve güney, kuzey ve doğu bölgelerinde elektriğin geri geldiğini duyurdu. Ancak, tam iyileşmenin haftalar sürebileceği belirtildi. Portekiz’in REN şirketi, yüksek gerilim hatlarının yenilenmesi ve yedek sistemlerin güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Avrupa Komisyonu, kesintinin temel nedenini anlamak için İspanya ve Portekiz yetkilileriyle yakın temas halinde olduğunu açıkladı ve bilgi paylaşımını koordine edeceğini belirtti.

Turizm sektörü için de önemli dersler ortaya çıktı. Kesintiler, turizm destinasyonlarının acil durum jeneratörleri ve yedek sistemlere olan ihtiyacını gösterdi. Lizbon Havalimanı’nın kapanması, havalimanlarının enerji bağımsızlığına yatırım yapması gerektiğini ortaya koydu. İspanya’da Aena’nın hızlı tepki vererek havalimanlarını açık tutması, kriz yönetiminde etkili bir örnek oluşturdu. Ancak, tren istasyonlarındaki kaos, demiryolu ağlarının enerji kesintilerine karşı daha dayanıklı hale getirilmesi gerektiğini gösterdi. Turizm operatörleri, yolculara 72 saat içinde ücretsiz transfer veya uçuş kuponu sunarak zararı telafi etmeye çalıştı, ancak bu, kısa vadeli bir çözüm olarak kaldı.

Türkiye açısından, bu kriz bir uyarı niteliği taşıyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Avrupa’daki kesintilerin Türkiye’yi etkilemediğini, ancak aynı enerji şebekesinin kullanıldığını hatırlattı. ASELSAN’ın URUK sistemi, Türkiye’yi bu kaostan korusa da, enerji altyapısının güçlendirilmesi gerektiği vurgulandı. Avrupa’daki kriz, Türkiye’nin turizm destinasyonlarının enerji güvenilirliğini artırmak için proaktif adımlar atması gerektiğini gösteriyor.

Sonuç

İspanya, Portekiz ve Fransa’yı vuran elektrik kesintileri, Avrupa’nın turizm cennetlerinde büyük bir kaosa yol açtı. Madrid, Lizbon ve Barselona gibi şehirlerde ulaşım, iletişim ve günlük yaşam durma noktasına gelirken, turistler ve yerel halk ciddi zorluklarla karşılaştı. Kesintilerin nedeni, Fransa-İspanya arasındaki bağlantı kopukluğu, atmosferik olaylar ve yenilenebilir enerji şebekesindeki dengesizlikler olarak tartışılıyor. Turizm sektörü, uçuş iptalleri, tren aksamaları ve ekonomik kayıplarla sarsılırken, hükümetler olağanüstü hal ve acil önlemlerle durumu kontrol altına almaya çalıştı. Bu kriz, Avrupa’nın enerji altyapısının modernizasyon ihtiyacını ve turizm destinasyonlarının enerji güvenilirliğine yatırım yapması gerektiğini açıkça ortaya koydu. Türkiye, bu olaydan ders çıkararak kendi turizm altyapısını güçlendirmeli ve gelecekteki krizlere karşı hazırlıklı olmalıdır.

Kaynaklar

• İspanya ve Portekiz Tarihi Elektrik Kesintisinin Nedenini Bulmaya Çalışıyor
• Avrupa’da Görülmemiş Kaos: Elektrik Kesintisi
• Son Dakika: Avrupa’da Elektrik Kaosu
• İspanya ve Portekiz’de Elektrik Kesintisi Ulaşımı Felç Etti
• Avrupa’da Geniş Çaplı Elektrik Kesintisi
• Fransa, İspanya, Portekiz ve Belçika’da Elektrik Kesintileri
• İspanya ve Portekiz Ekonomileri Elektrik Kesintisinden Nasıl Etkilenebilir?
• İspanya ve Portekiz’deki Büyük Elektrik Kesintisine Ne Sebep Olmuş Olabilir?
• Üç Avrupa Ülkesinde Elektrik Kesintisi Kaos Yarattı
• Avrupa’yı Karanlığa Gömen Kaos

Sık Sorulan Sorular